Layihənin ideya müəllifi və aparıcısı: Əsəd Cahangir

 İştirakçılar: Xəyal Rza - şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi mətbuat xidmətinin rəhbəri; Qılman İman - şair; Elşad Ərşadoğlu - şair; Emin Piri - şair, Elmin Nuri – publisist; Sevinc Mürvətqızı - yazıçı-publisist; Famil Mədət - ədəbiyyatşünas,

 

Materialları çapa Sevinc Mürvətqızı hazırlayıb.

 

Əsəd Cahangir: Gənc yazarlar, sizləri “Çağdaş Azərbaycan ədəbi gəncliyi: problemlər, mülahizələr...” mövzusunda dəyirmi masa ətrafında xoş gördük. Öncə deyim ki, məhz bu mövzuda, özü də “Ulduz” jurnalında müzakirə keçirmək ideyası sadəcə mənə məxsus deyil. Bir neçə gün öncə biz “Azərbaycan” jurnalında “Çağdaş Azərbaycan romanı: problemlər, mülahizələr...” mövzusunda dəyirmi masa keçirdik. Elçin Hüseynbəyli belə bir dəyirmi masanı “Ulduz” jurnalında ədəbi gənclik mövzusu ilə bağlı keçirməyi təklif etdi və mən də bu təklifi qəbul etdim. İkincisi, bu gün onlarla gənc ədəbi imza arasından məhz sizlərin bura dəvət olunmanız da sadəcə mənim subyektiv seçimim olmayıb, AYB-nin Gənclər katibi Rəşad Məcid və Elçin Hüseynbəyli ilə ümumi razılıq əsasında müəyyənləşdirilib. Əsas məqsədimiz çağdaş ədəbi gəncliyin problemlərini onların öz dilindən eşitməkdir. Sizcə, çağdaş Azərbaycan gənc yazarının əsas problem nədir?

Qılman İman: Şəxsən, mənim ən böyük problemim xarici dil bilməməyimdi. Xarici dil bilmədiyimdən müəyyən əsərləri orijinaldan oxuya bilmirəm. Elə əsərlər var ki, tərcümə ilə kifayətlənmək olmur. Hətta türkcədən tərcümə olunan əsərlərdə nə qədər nöqsanlar var.

Əsəd Cahangir: Bu, bilavasitə sənin özünün yaratdığın problemdir, yəni istəsən, öyrənə bilərdin. Bəs, özünüzdən asılı olmayan hansı problem var ki, o, sizin yazıçı kimi yetişməyinizə mane olur?

Elşad Ərşadoğlu: Məncə, bu gün gənclərin ən böyük problemlərindən biri vaxt problemidir. Çünki dolanışıq, ailə-məişət qayğıları yaradıcılığa lazımı qədər vaxt ayırmağa imkan vermir. Ədəbiyyat maddi ehtiyacları ödəmədiyinə görə ancaq ədəbiyyatla məşğul olub yaşamaq mümkün deyil. Maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün isə yaradıcılıqdan kənar işlərlə də məşğul olmağa, vaxtını və enerjini kənar sahələrə sərf etməyə məcbur olursan. Məsələn, bu gün gənc yazarları daxilən tükəndirən ən əsas amillərdən biri köşə yazıları yazmaları, enerjilərini buna sərf etmələridır. Ancaq neyləmək olar, hamısı olmasa da onların mütləq əksəriyyəti dolanışıq üçün buna məcburdular. Mənim özümün də ən böyük problemim vaxt qıtlığıdır.

Əsəd Cahangir: Doğrudanmı, gənc yazarlar Dostoyevski qədər maddi çətinlik içindədir? O, qonorarın bir hissəsini əvvəlcədən alır, sonra makinaçıya diqtə etməklə roman yazırdı. Məsələn, o, gecəsini gündüzünə qatmaqla “Qumarbaz”ı 27 günə yazmışdı.

Elçad Ərşadoğlu: Dostoyevski ayrı, biz ayrı.

Əsəd Cahangir: Nə üçün?

Elşad Ərşadoğlu: O, bir istisnadır, biz isə ümumidən danışırıq.

Əsəd Cahangir: Amma onun da iki əli, iki ayağı, iki gözü olub, qır-qızılları arvadının boynundan çıxarıb qumara qoyub, epilepsiyadan əziyyət çəkib, ömrünün sonlarına doğru hökumətə yarınıb. Elə güman etməyin ki, mən indi bu sözlərlə dahi yazıçını nədəsə ittiham edirəm. Əsla! Sadəcə, demək istəyirəm ki, o da müəyyən zəifliklərə malik olub, o da nə vaxtsa sizin kimi gənc olub, bir sözlə, o da insan olub. Siz postmodern dövrün, dekonstruktiv idrak epoxasının gənclərisiniz. Məntiqlə bütləşdirmə sizlərə

yabançı olmalıdır axı. Sən isə deyirsən ki, Dostoyevski bir istisnadır. Ona qalsa, bütün istedadlar istisnadır. Ümumi istedad olmur.

Elşad Ərşadoğlu: Əgər biz postmodern epoxanın gəncləriyiksə, təkcə bütləşdirmə yox, məntiq də bizə yabançı olmalıdır. Və demək, siz bizdə məntiq axtarmamalısınız. İkincisi, siz öz yazılarınızda həmişə bizə dialektik düşünmək zərurətindən danışmısınız. Bu isə tələb edir ki, hər şeyə konkret yanaşasan. Yəni təkcə istedad yox, tale də fərdi, konkrtetdir. Hər kəs öz taleyini yaşayır. Dostoyevskinin taleyi belə gətirmişdi. Bu, o demək deyil ki, hamı onun ağlasığmaz problemlərini yaşamalı, dar ağacına qədər gedib çıxmalıdır.

Emin Piri: Mən problemlərimizə iki kontekstdən yanaşıram: yazıb-yaratma problemi və yaradıcılığın təqdimatı. Bəzilərinin müasir texnologiyaya uyğun inteqrasiya bacarığı var, amma yaradıcılıqda problem yaşayır. Digəri isə yazıb-yaratmağı bacarır, amma müasir inteqrasiyanı bacarmır. Yəni cəmiyyəti qınamaq lazım deyil ki, belə yazıram, amma məni oxuyan yoxdur. Özünü cəmiyyətə təqdim etməyi bacarmalısan. Yaradıcılıq problemi isə artıq fərdi istəkdən və səydən asılı deyil. Tanrı birinə istedad verməyibsə, neyləyə bilər?

Əsəd Cahangir: Amma zəhmət deyilən bir şey də var. Məsələn, Pərvin də sizin yaşıdınızdır və onun bədii nəsrdə qazandığı uğurda istedadı ilə yanaşı zəhmətinin də rolu az deyil.

Emin Piri: Tanrının verdiyi 1-2 faizlik istedadı öz üzərində zəhmət çəkərək, dünya ədəbiyatını mütaliə etməklə inkişaf etdirmək olar. Digər problemlərə gəldikdə isə onların əsasında maddiyyat durur. Amerikanın özündə də yaşasaq, bir gənc yaradıcılıqla məşğuldusa, onun vaxt problemi olacaq. Məsələn, mən 200 manatlıq işdə işləmək istəmirəm. İstəyirəm 500 manat məvacibi olan bir işdə işləyim. Bu isə yaradıcılıq vaxtını əlimdən alır. Amma istənilən halda hər şey insanın özündən asılıdır. Məsələn, 8 saat yatma, 6 saat yat.

Əsəd Cahangir: Çayxanada, pivəxanada az vaxt keçir…

Xəyal Rza: Hətta çayxanada oturmaqla da roman yazmaq olar. Məsələn, «Harri Poter»in müəllifi işıq pulunu az ödəmək və daha çox vaxt qazanmaq üçün kafedə yazıb. İndi isə o, dünyanın ən varlı yazıçılarından biridir. Deməli, vaxt qıtlığı bəhanədir. Nədənsə gənclərdə 60-80-ci illərin gəncləri ilə müqayisədə zəiflik var. Bir də ki indi internet o qədər inkişaf edib ki, bir cümlə ilə hansısa böyük yazıçıya çamur atıb məşhurlaşmaq mümkündür. Özünü niyə əziyyətə salıb kitab çıxarsın, niyə zəhmət çəkib yazsın ki? Amma müasir texnologiyalardan xəbərsiz elə gənclər var ki... Təsəvvür edin, bayaq bir gənc Yazıçılar Birliyinin qapısını niyə döyüb? Soruşur ki, mən roman yazmaq istəyirəm, bunun üçün Yazıçılar Birliyinə üzv olmalıyam?

Qılman İman: O, lap Mirzə Cəlilin personajlarına oxşadı.

Xəyal Rza: Elədir, onda bir Novruzəli saflığı vardı. Üzünə baxanda da bilinirdi. İnsanlar tənbəlləşiblər, xüsusilə də bir çox gənclər. Özü də başqa sahələrdə yoxdur, şöhrət qazanmaq istəyi bir şou-biznesdədir, bir də ədəbiyyatda.

Qılman İman: Yəni, ədəbiyyatın ən böyük problemi bu gün şou-biznesə çevrilməyidir?

Xəyal Rza: Ədəbiyyatın yox, gənclərin ən böyük problemi ucuz populyarlıq arxasınca qaçmaqdır.

Əsəd Cahangir: Sevinc, bəlkə söhbətə qoşulasan, necə fikirləşirsən, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi gənclərin maddi probleminin həllində rol oynayırmı?

Sevinc Mürvətqızı: Müəyyən bir zaman üçün oynayır. Yazıçılar Birliyindən prezident təqaüd almışam. Tək mən yox, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Yazıçılar Birliyi ilə birgə layihəsi olan Gənc Ədiblər Məktəbinin xeyli üzvünə bir il ərzində prezident təqaüdü verilib. Gənc

Ədiblər Məktəbinin rəhbəri Rəşad Məcidin bu gün imzasını təsdiq eləmiş xeyli gənc yazarın ortaya çıxmasında əməyi və xidməti var. Məhz onun təşviqatı, təqdimatı və dəstəyi ilə neçə-neçə gəncə yol açılıb. Bu gün çağdaş ədəbi gəncliyin əksər hissəsi Gənc Ədiblər Məktəbinin yetirməsidir. Həmin gənclər bir il ərzində aldıqları prezident təqaüdü ilə güzəran problemlərini bir il ərzində qismən də olsa həll ediblər.

Əsəd Cahangir: O bir il başa çatdı, həyat isə davam edir axı. Niyə cəmiyyətdə elə sistem olmamalıdır ki, siz dövlətdən pul almaq zorunda qalmayasınız? İşləyib özünüzü saxlamayasınız və həmin təqaüdə heç ehtiyacınız da olmasın?

Sevinc Mürvətqızı: Dövlətin bir qrup istedadlı gəncin yazıb-yaratmaq həvəsini stimullaşdırmaq üçün atdığı bu addımın nəyi pisdir ki? Dövlət müəyyən müddət istedadlı gəncə güzəran probleminin həllində yardımçı olur. Əgər o gənc də ədəbiyyat yolunu axıra qədər getməyi planlaşdırıbsa, bir il ərzində özünü, imzasını təsdiq edə bilər.

Xəyal Rza: Məncə, dövlətin dəstəyi olmadan da gənc yazarlar pul qazana bilərlər. Bunun üçün hətta istedad da həlledici rol oynamır. Bilirsinizimi, Türkiyədə ən çox satılan, hətta Taksimdəki ən məşhur kitab mağazasında satış üzrə ilk onluqda birinci yerdə duran hansı kitabdır? Facebook statuslarından ibarət kitab. Bu kitab 100 min tirajla 22 dəfə nəşr olunub. Kitabın müəllifi olan gənc isə artıq milyonçuya çevrilib. Kitabı yazıb, onun təbliğatı ilə məşğul olub, yazdığından pul qazanmaq mümkündür.

Əsəd Cahangir: Amma əsas məsələ sadəcə pul qazanmaq yox, ədəbiyyat yaratmaqla pul qazanmaqdır. Sevinc deyir ki, dövlətin gənc yazarlara maddi dəstəyinin nəyi pisdir ki? Heç kəs demir ki, bu pisdir. Söhbət ayrılan vəsaitin daha optimal məcraya yönəldilməsindən gedir. Məsələn, Yazıçılar Birliyi hər il 20 gəncə illik təqaüd verir. Bunların arasında doğrudan da o təqaüdə layiq olanlar da var. Amma bəziləri bura sadəcə bir az yumşaq desək, siyahı doldurmaq xatirinə düşürlər. Necə fikirləşirsiniz,

belələrindənsə, gələcək ədəbiyyata xidmət etmək potensialı olan 20 gəncə, tutaq ki, 5 illik təqaüd verilsə, daha səmərəli olmazdımı?

Emin Piri: Rəşad müəllim də müsahibələrində həmişə deyir ki, hər il iyirmi istedad tapmaq mümkün deyil, bu, fantastik rəqəmdir.

Xəyal Rza: Prezident təqaüdçüsü olmaq çoxlarına bioqrafiyasına yazılmaq üçün lazımdır.

Əsəd Cahangir: Sizin fikrinizcə, bu gün Azərbaycanda sözün ciddi mənasında 20 nəfərdən artıq istedadlı gənc var?

Xəyal Rza: Bu bir az ağır söhbət oldu. Belə çıxır ki, təqaüd alan gənclərin əksəriyyəti istedadsızdır?

Əsəd Cahangir: Sən məsələni çox radikallaşdırdın. Biz qabiliyyət, bacarıq və istedadı qarışdırırıq. İstedad çox böyük sözdür, onu ucdantutma hamıya aid etmək olmaz. Ola bilər ki, qabiliyyət, bacarıq ən müxtəlif səbəblərdən istedad həddinə gəlib çatmasın. Və bu mənada nəniki 20, hətta 5 nəfər gəncin adını çəkmək üçün fikrə getməli olursan. Mən bunu demək istəyirdim.

Qılman İman: Əsassız iddialar da elə burdan başlayır. İnsan layiq olduğundan artıq qiymətləndiriləndə çaşır və çaşqınlıq yaradır.

Sevinc Mürvətqızı: Gənclərimizin iddiaları ilə imkanları, ədəbi potensialları uyğun gəlmədiyinə görə problem yaşayırlar. Nobel mükafatından dəm vuranlar nəinki Nobel laureatının əsərini, heç «Poçt qutusu»nu da axıra qədər oxumayıblar. İddia dağ boyda, potensial zərrə qədər…

Emin Piri: Əgər iddia yoxdursa, insan nəinki ədəbiyyatda, həyatda da heç nə edə bilməz. Şekspir yazmaq istəyən oğlundan soruşub ki, nə üçün yazırsan? Deyib ki, Şekspir olmaq istəyirəm. Şekspir qayıdıb ki, mən allah olmaq istədim, Şekspir oldum, sən Şekspir olmaq iddianla hara gedib çıxa bilərsən? Böyük ədəbiyyat böyük iddialardan yaranır.

Əsəd Cahangir: Famil, sən ədəbiyyat tarixi ilə məşğulsan. Böyük ədəbiyyatın tarixi bu barədə nə deyir?

Famil Mədət: Bu, Şekspirlə bağlı bir rəvayətdir. Onu düzüb qoşanlar Şekspirin timsalında istedadın özünə daxili inamından danışıblar. Bu inamı özünü mənalar aləminin şahı adlandıran Nizamidə, şeirlərini sultanların ordusundan güclü sayan Füzulidə, kamil insanı Allaha bərabər sayan Nəsimidə də görürük. Və nəhayət, onlar öz yaradıcılıqları ilə bu inamlarını təsdiq də ediblər.

Qılman İman: Bir də ki özünə inam bir şey, bu inamın kobud, açıq-saçıq, tərbiyəsiz, ən başlıcası isə əsassız iddia şəklində üzə çıxması isə başqa şeydir.

Əsəd Cahangir: Bu gün bir neqativ meyl müşahidə olunur. Bəzi şair və yazıçılar təqaüd məsələsi ortaya çıxandan sonra öz övladlarını süni surətdə yazar elədilər.

Emin Piri: Amma bu süni surətdə məsələsini birmənalı olaraq hamıya aid etmək olmaz. Misal üçün, mənim də atam şairdir. Mən də AYB üzvü olub təqaüd almışam. Amma bu, o demək deyil ki, məni atam şair eləyib.

Əsəd Cahangir: Mən bunu hamıya aid etmirəm, elə ona görə də bəziləri dedim. İkincisi, övladın atadan öyrənməsi bir şey, atanın övladın əvəzindən yazması isə başqa şeydir. Ata oğulun əvəzindən nə qədər yaza bilər? Yazıların arxası gəlmir. Onda həmin psevdo gənc yazar mətbuatda, fasebookda, çayxanada, harda gəldi orda ona-buna tikanlı atmacalar atmaqla özünü gündəmdə saxlamağa çalışır. Və sanki bununla da yaza bilməməsinin intiqamını alır.

Famil Mədət: Əsəd müəllimin də, Eminin də fikirləri ilə razıyam. Amma məncə, onlar məsələyə hərəsi bir tərəfdən yanaşır. Ola bilər ki, ata övladını zorən yazıçı eləsin. Bu mənada Əsəd müəllimlə razıyam. Amma ola da bilər ki, yazıçı övladı özü doğrudan da istedadlı olsun. Bu mənada Emin haqlıdır. Ata və oğul Dümaları yada salaq. Yaxud Anar müəllimin də

valideynləri şairdir. Konkret olaraq, özümdən danışım. Mənim atam Fərhad müəllim də ədəbiyyatşünasdır. Amma bu, mənim ədəbiyyatçı olmaq arzuma qarşı fakta çevrilməməlidir.

Əsəd Cahangir: Sən, əslində, mən deyəni təsdiq edirsən. Çünki nə Düma öz oğlunun əvəzindən “Kameliyalı qadın”nı, nə də Rəsul Rza Anarın əvəzindən “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”ni yazıb. Yəqin ki, atan, tanınmış ədəbiyyatşünas Fərhad müəllim də sənin əvəzindən Cavidə həsr etdiyin monoqrafiyanı yazmayıb. Yeri gəlmişkən, səncə, Cavid təqaüd xatirinə öz oğlu Ərtoğrulun əvəzindən yazıb onu şair elan edərdi?

Famil Mədət: Cavid romantik ideallar şairi, vicdanın etalonu idi. Xəyalı buludları dolaşan şairin gözünə pul görünərdi? Bir də ki, Ərtoğrulun buna ehtiyacı yox idi. Onun bəstəkarlıq istedadı hətta Üzeyir Hacıbəyovun da diqqətini cəlb eləmişdi. Təəssüf ki, erkən ölüm bu istedadın parlamasına imkan vermədi.

Qılman İman: Mənim də atam şair olub. Odur ki, öz payıma danışmaq istəyirəm. Hələ 2006-cı ildə sənədlərimi Yazıçılar Birliyinə üzv olmaq üçün vermişdim. Dörd ildən sonra - 2010-cu ildə bu təşkilata üzv oldum. Elçin Hüseynbəyli də, Rəşad Məcid də sağ olsunlar, bir çox gənc ədiblər kimi mənim də üzvlüyə namizədliyimi məqsədəuyğun hesab etdilər. Prezident təqaüdünə düşməyim də məndən xəbərsiz olub. Mən bunun üçün heç kimdən heç nə xahiş eləməmişəm. Atamın isə bu işlərdə ümumən rolu ola bilməzdi, çünki o hələ mənim on yaşım olanda dünyasını dəyişib. Övladını süni surətdə yazıçı, şair eləməyə gəlincə, bilərəkdən ki, övladın yerinə atası yazır, özünün istedadı yoxdur, belələrinə şərait yaratmaq olmaz. Mirzə Fətəlinin sözü olmasın, kamal ata kürkü deyil ki, irs ilə övlada yetişə.

Əsəd Cahangir: Vay ondan ki atanın oğluna vermək sadəcə kürkü ola, amma kamalı olmaya!

Xəyal Rza: Mən məsələyə daha praktik yanaşmağın tərəfdarıyam. Misal üçün, Səməd Vurğun, Mikayıl Müşfiq, Rəsul Rza, yaxud digər tanınmış şairlər yaradıcılığa təzə başalayanda kim nə bilirdi ki, bir müddət keçəndən sonra onlar klassiklərə çevriləcəklər? Hər şeyi həll eləyən zamandı. Kiminsə atası yazır, qoy yazsın. Qiyməti verən xalqdı. İnandırım sizi, təqaüddən ötrü gələn də ələnib çıxacaq, atası yazan da, atasına yazdıran da…

Elşad Ərşadoğlu: Mən də Xəyalın fikri ilə razıyam ki, kim yazır qoy yazsın. Atası yazdı, özü yazdı fərqi yoxdur, əsas odur ki, nəsə yazırlar, cinayətlə, hansısa zərərli vərdişlə məşğul olmurlar. Heç kəsə qadağan eləmək olmaz ki, yazma. Ədəbiyyat hamı yerləşəsi qədər böyükdür, orda heç kəs heç kəsin yerini tutmur.

Əsəd Cahangir: Mən sizin hər ikinizdəki praktisizm və liberalizmə heyrət edirəm.

Emin Piri: Məncə, əsası ədəbiyyat naminə ortaya mətn qoymaqdır! Mənim nəyimə lazımdır ki, kim yazıb? Əgər şair oğlunun əsəri kənddən gələn hər hansı bir müəllifin yazdığından yaxşıdırsa, mən burda şair oğlunu dəstəkləyirəm. Bir də Nizami də, Füzuli də təqaüd alıblar. Təqaüd almaqda pis nə var ki?

Famil Mədət: Füzuliyə Sultan Süleyman ildə 9 axça təqaüd kəsmişdi, amma rüşvətxor məmurların ucbatından onu ala bilməmişdi. Nizami isə öz halal haqqının mükafatını almışdı. Heç kəs onun əvəzindən dastanlar bağlamırdı.

Qılman İman: Məncə, ortalıqda mətnin olması da atanın övladın əvəzindən yazmasına bəraət qazandırmır. Ədəbiyyat başqa şeydir, dədəbiyyat başqa şey.

Əsəd Cahangir: Müsaidənizlə başqa mövzuya keçmək istəyirəm. Bu gün gənc yazarların bir çox etik-mənəvi problemləri çox qabarıq görünür. Əsassız şöhrət iddiaları, qədirbilməzlik, söz gəzdirmək, böhtançılıq,

özündən müştəbehlik, paxıllıq… Hərdən fikirləşirəm ki, bəlkə bu, onların yaş dövrüylə bağlıdır.

Qılman İman: Üçə layiq olmayan adamı qaldırıb on beş eləyəndə onun gözü ayağının altını görməməlidir.

Əsəd Cahangir: Kim qaldırır onları, səncə?

Qılman İman: Hamı.

Əsəd Cahangir: Səncə, o hamının içində mən də varam?

Qılman İman: Hamının içində hamı var. Amma mən bilirəm ki, şəxsən siz başqalarından fərqli olaraq bunu heç bir diplomatik niyyətlə yox, sevginizin çoxluğundan edirsiniz.

Əsəd Cahangir: Lətifəsi eşidənlər və oxuyanlardan uzaq olsun, İsa əleyhissəlam deyir ki, ölmüş itin üfunətli bədəninə yox, mirvari kimi ağappaq dişlərinə baxın. Yəni hər şeydə neqativi yox, pozitivi axtarın. Zülmətdə işıq axtarmaq da mənim kredomdur. İndi kim bundan necə nəticə çıxaracaq, artıq onun öz problemidir.

Qılman İman: Amma onlar bunu həm də hamının – sənin, mənim, bizim problemimizə çevirirlər.

Əsəd Cahangir: Sizdən əvvəlki Gənc Ədiblər Məktəbinin əksər üzvlərinə mükafatlar, təqaüdlər verildi, ən yüksək səviyyədə müsahibə, çıxış və məruzələrdə adları hallandı. Sonra bunların bir qrupu heç bir ciddi səbəb olmadan özəl bəyənatlar verərək Yazıçılar Birliyini tərk etdi. Mən qədirbilməzlik deyəndə yalnız bunu nəzərdə tutmuram, amma həm də bunu deyirəm. Belə məlum oldu ki, hamısı olmasa da, bəziləri Yazıçılar Birliynə məhz təqaüd almaq üçün daxil olublarmış, aldılar və çıxdılar. Bu cür tacir psixologiyası hara, yazıçılıq hara?

Qılman İman: Bir daha təkrar etmək istəyirəm ki, Yazıçılar Birliyindən gedənlər onlara qoyulan yüksək münasibətə layiq deyildilər. Əsl həqiqət budur.

Emin Piri: Bəlkə konkret danışasan.

Qılman İman: Mən konkret danışmıramsa, onda sən danış. İlanı Seyid Əhməd əliylə tutmaq istəyirsən. Onların içərisində «Fatı otur, Fatı dur» prinsipiylə yazanlar da vardı.

Əsəd Cahangir: Yaxşı, gəlin öcəşməyək, imkan verək ki, Elmin də fikrini bildirsin. Bayaqdan söhbətə qoşulmur, elə hey bloknotuna nəsə qeyd edir.

Elmin Nuri: Məncə, nankorluq bu gün gənc yazarı gündəmdə saxlayan bir vasitədir. Bu gün mən Əsəd Cahangirin esselerindən, «Namaz» poemasından bir araşdırma yazım, verim, tutalım, Modern.az saytına. Kimin diqqətini çəkəcək? Amma durub onun əleyhinə nəsə desəm, o saat diqqəti cəlb eləyəcək. Çoxları ona görə belə şeylərə gedirlər.

Əsəd Cahangir: Biri elə sən deyən kimi eləmişdi: əvvəlcə, xarici ölkədən mənə zəng vurub deyir ki, poemanız çox xoşuma gəlib, onun haqqında kitab yazıram. Təsəvvür edirsiniz, poema o qədər xoşuna gəlib ki, məqalə-filan yox, hətta kitab yazır! Onun intellektual səviyyəsi və təhlil mədəniyyətinə bələd olduğumdan, təbiidir ki, bunu ciddiyə almadım. Amma könlünə dəymək istəmədiyimdən fikirmi ona bildirmədim. Bilmirəm o, kitabı yazdı, ya yox, amma hər halda kitabdan yüksək təriflərlə dolu bir parçanı “525-ci qəzet”də dərc etdirdi. Üstündən iki il keçəndən sonra saytlardan birində poema haqda bu dəfə tənqidi bir yazısı çıxdı. Amma mən onun tərifnaməsi kimi, tənqidnaməsini də diaqonal üzrə oxudum, yəni eləcə göz gəzdirdim. “Namaz”ın müəllifi kimi bu yazılar hətta mənim üçün maraqsız idisə, kimə maraqlı olacaqdı? Demək istəyirəm ki, yazının içində bir şey yoxdursa, istəyirsən, tərif, istəyirsən, tənqid yaz, populyar olmur, populyar olsa da, mənası olmur. Bu, kəpənək ömrü yaşayan populyarlıqdır. Yəni aldım qoz, satdım qoz, mənə qaldı girdəkan.

Elmin Nuri: Bəzən gənc yazarı belə addımlara atmağa vadar edirlər. Məsələn, Elçin Hüseynbəyli ilə Əsəd Cahangir arasında guya ki bir konflikt olub. Sənə irad tuturlar ki, niyə bunu hamıdan tez yazmamısan. Deyirsən ki, axı belə şey olmayıb. Deyirlər ki, olmayıb, qoy olmasın, sən yaz, əsas odur ki, sensassiya olsun.

Əsəd Cahangir: Məsələn, yalandan yaz ki, filankəslər bir-birinə butulka atıblar, yaxud AYB-də qan su yerinə axır (gülür).

Elmin Nuri: Bu gün onu yazan xanımı mənə nümunə kimi göstərirlər.

Qılman İman: Hələ üstəlik deyirlər ki, jurnalist belə olar, göydə qapır informasiyanı.

Famil Mədət: Bu axı informasiyanı göydə qapmaq yox, göydə tapmaqdı, yəni özündən uydurmaqdı. Belə uydurmaçılara demək lazım idi ki, o butulkanı atmamışıq, saxlamışıq.

Elmin Nuri: Media bizim gənc yazarları nankorluğa alışdırdı. Nankorluğu verdi, dedi, al, qardaş, bundan istifadə elə.

Emin Piri: Vizit kartı kimi.

Elmin Nuri: Bəli, vizit kart kimi. Qılmanın, Elşadın, Elminin normal sözə sevgisini əlindən aldılar, bəzilərinin əlinə verdilər nankorluğu. Bunlar da getdilər qabağa.

Əsəd Cahangir: Emin, sənin Kamal Abdullaya qarşı çıxışların da az səs-küy doğurmadı. Hətta ilin ədəbi sensassiyası oldu.

Emin Piri: Mənim məqsədim səs-küy doğurmaq olmayıb. Sadəcə düşündüyümü demişəm. Gənc adam, məncə, heç kimin fikrinin köləsi olmalı deyil.

Famil Mədət: Təkcə gənclər yox, ümumən insan heç kəsin köləsi olmalı deyil, xüsusən o özünü yazıçı sayırsa.

Sevinc Mürvətqızı: Adam özünü kölə səviyyəsinə endirməsə, heç kim ona kölə kimi yanaşmaz. Amma yersiz dikbaşlıq da mənəvi azadlıq demək deyil. Üstəlik də zərərlidir. Tutalım, bu gün ajiotaj doğurmaq məqsədilə Rəşad Məcidə qarşı çıxan gənc bir-iki günlük ucuz şöhrətdən başqa bir şey qazanmır. İtirdiyi isə çox şey olur. Məsələn, ciddi, səviyyəli adamların gözündən düşür.

Qılman İman: Bütün mənfi təzahürlərin kökündə nifrət dayanır. Bu nifrəti gənclər təkcə yaşlılara yox, bir-birlərinə də göstərirlər. AYB-dən gedənlərdən birinin Slavyan Universitetində kiçik bir görüşü vardı. Orada dedim ki, sizin şeirlərinizə nisbətən publisistikanız daha maraqlıdır. Başqa bir şey demədim. Axşam gəlib gördüm ki, nifrət bunu necə boğubsa, facebookda məni blok eləyib.

Əsəd Cahangir: Sizcə, nifrət emosiyası gənclərdə niyə bu qədər güclüdür? Onlar nə üçün bu qədər aqressivdir?

Emin Piri: Gənclik həm də aqressiya deməkdir. Sizin dövrün gənclərinin də öz aqressiyası olub.

Əsəd Cahangir: Olmağına olub, amma bizim aqressiyasımız Azadlıq meydanında sovet çarizminə, qorbaçovşinaya qarşı yönəlmişdi. Anara, Fikrət Qocaya, Afaq Məsuda qarşı yox, Aqanbekyana, Balayana, Kaputikyana qarşı yönəlmişdi.

Emin Piri: Biz o meydanı hardan əldə edək? Bizim Azadlıq meydanımız facebookdur. İndi biri hirslənən kimi qəzəbi soyumamış götürüb facebooka status yazır. Bunu da saytlar həmən yazır, paylaşır. Vəssalam. Olan oldu artıq. Beləliklə olay böyüyür.

Elmin Nuri: Bir məsələ də var. İnsanın istedad imkanları çatmayanda özünüifadə cəhdləri aqressiya şəklində təzahür edir.

Emin Piri: Məncə, bu sadəcə şəxsi psixoloji problem deyil. Qarabağı itirməyimizin də buna təsiri var. Və bu neqativ əhval-ruhiyyə bütün cəmiyyətdə domino effekti kimi yayılır.

Əsəd Cahangir: Bəs, məsələn, Elşadda niyə neqativ emosiya yoxdur? Şeirləri işıqla doludur. İstedad baxımından da heç kəsdən geri qalmır. Demək, zamanın ümumi mentallığı və tarixi amildən asılı olmayaraq, insan öz daxili suverenliyini qoruyub saxlaya bilər.

Emin Piri: Elşad artıq məmur kimi hərəkət edir.

Əsəd Cahangir: Amma Elşad dünən məmur olub. Axı məmur olmamışdan da elə həmin Elşad idi. İndi də bayaqdan susur, müzakirələrimizə çoxmənalı sükutuyla qoşulur.

Elşad Ərşadoğlu: Məncə, bu, təkcə Azərbaycan və konkret olaraq Qarabağla bağlı məsələ deyil. Bütün dünyada bu problem var. Məsələn, Orxan Pamukun «Bəyaz qala» romanının adını çəkən yoxdur, məhz «Qara kitab» dünyada böyük bir rezonans doğurdu. Bizim gənclər də qara kitab yazmaq üsulundan istifadəyə cəhd edirlər. Misal üçün uzağa getməyəcəm. Eminin «Erotika-moretika» şeiri var. Orada məhəbbət aqressiv formada təsvir edilib. Təsəvvür edirsinizmi, sevgi və aqressiya. Buna eşqin qara kitabı da demək olar. Görəsən, Emini bu şeiri yazmağa nə vadar etdi? Birdən-birə niyə müharibə mövzusundan erotikaya keçdi? Mən bunu oxucu zövqü qarşısında güzəştə getmək kimi qiymətləndirirəm. Yəni, o aqressiya əksərən oxucu diqqəti çəkməyə xidmət edən bir oyun, bir görüntüdür,

Əsəd Cahangir: Sən belə şeir yazardınmı?

Elşad Ərşadoğlu: Mənim çoxlu sevgi şeirlərim var. Bu şeirlərdə müəyyən ironik çalarlar ola bilər, aqressiya isə yoxdur. Amma mən hamını özüm kimi yazmağa dəvət etmirəm. Hər kəsin öz fərdi baxış bucağı var.

Qılman İman: Şəxsən mən içimdən gəlməyən bir şeyi məhz oxucu tələbini nəzərə alıb yaza bilmərəm.

Əsəd Cahangir: Bəs bu, sənin ziyanına işləmir?

Qılman İman: İşləyir.

Əsəd Cahangir: Belə də davam edəcəksən?

Qılman İman: Belə də davam edəcəm.

Emin Piri: Kütlənin zövqü müxtəlifdir. Bir hissəsi aqressiyaya, bir hissəsi vulqarizmə, söyüşlərə meyillidir. Bir hissəsi erotikanı oxuyur. Mətn ortaya qoyulursa, müharibə mövzusunda da olsa, erotikadan da olsa, istedad görünməlidir.

Əsəd Cahangir: Demək, əsas gözəl yazmaqdır, bəs nə yazmaq?

Elşad Ərşadoğlu: Məncə, necə yazmaq da, nə yazmaq da önəmlidir, amma onların hər ikisindən də önəmli yazı prosesində səmimi olmaqdır. Ədəbiyyat səmimiyyət üzərində qurulmalıdır.

Emin Piri: Kim özünü harda tapırsa, onu da yazmalıdır.

Əsəd Cahangir: Bu məntiqlə mən gözəl söyə bilirəmsə, kimi istəsəm, söyə bilərəm?

Emin Piri: Mən kimi söymüşəm ki?

Əsəd Cahangir: Eşqi, bu eşqdən yazanları, ən nəhayət, bu eqşi yaradan və insana verən Tanrını.

Emin Piri: Tanrının verdiyi hər şey gözəldir. Mən Tanrının verdiyi bir şeydən yazmışam. Demək, mən mən gözəl bir şeydən yazmışam.

Əsəd Cahangir: Bəlkə də, Aristotel özü belə sənin bu sillogizminə qibtə eləyərdi, amma mən eləmirəm. Çünki bu məntiqin əsasında sofistika dayanır. Tanrı eşqi insana sadəcə cismani həzz mənbəyi kimi verməyib. İnsan təkcə bədən yox, həm də ruhdan ibarət olduğu kimi eşqin də cismani və ruhani tərəfləri var. Sən eşqə gedonist kimi birtərəfli yanaşırsan. Şəhvət eşqin təyinatı yox, vasitəsidir.

Emin Piri: Bunlar orta əsr filosoflarına məxsus sxolastik şablonlardır. Mən özüm olmaq, düşündüyüm kimi yazmaq istəyirəm.

Əsəd Cahangir: Amma sənin özün elə sənin ruhundur, sən isə sevgi məsələsində onun rolunu minimuma endirirsən. Demək, ruhu inkar etmək, özünü bədənlə eyniləşdirməklə, sən düşündüyünün əksinə olaraq özünü inkar edirsən.

Xəyal Rza: Məncə, Elşad haqlıdır, Emin o şeirdə özü deyil. O, bu şeiri nümayiş üçün yazıb. İçindən gəlməyib.

Emin Piri: İçimdən gəlməsə, yaza bilməzdim. Mənim başqa erotik şeirlərim də var, sadəcə çap etdirməmişəm. İstəmirəm məni indidən erotika yazan kimi tanısınlar.

Xəyal Rza: 1999-2000-ci illərdə erotik qəzetlər çox populyarlaşmışdı. Bizim bir dostumuz da biznes maraqlarından yanaşaraq belə bir qəzet buraxırdı və tirajı yüz mindən yuxarı idi. Respublikada da hamı o qəzeti pisləyirdi. Bir dəfə o dedi ki, kim mənim qəzetimi pisləyirsə, paltosunu aralayın, cibində mənim qəzetim var. Həqiqət budur ki, yazarların böyük əksəriyyəti sosial şəbəkələrdən istədiyi kim istifadə edir və ağzına gələni yazaraq məşhurlaşmaq istəyirlər.

Emin Piri: Şəxsən mənim üçün nə yazmaq yox, necə yazmaq önəmlidir.

Əsəd Cahangir: Onda nə yazmağın heç bir önəmi yoxdur, məsələn, Əkrəm Əylisli kimi xalqı təhqir eləmək, tarixi təhrif eləmək olar.

Xəyal Rza: O, bayaq dediyimin dünyəvi formasıdır. Özünü Azərbaycan xalqının gözündən salmaq bahasına adını dünyaya tanıtdı. İndi cavanlar facebookdan Azərbaycanda populyarlaşmaq üçün yapışıblar.

Sevinc Mürvətqızı: Məncə, nə yazmağı və necə yazmağı bir-birindən ayrılıqda götürüb təhlil etmədən nəyi necə yazmağı bilmək vacibdir.

Əsəd Cahangir: Gənclərin aqressiyası özünün ən qabarıq ifadəsini yaşlı yazarlara qarşı ifrat hörmətsizlikdə tapır.

Emin Piri: Dünyada müəyyən tendensiyalar yaşanıb ki, onlar Azərbaycana indi-indi gəlib çıxır. Məsələn, İtaliyada hərəkat yaranmışdı, seçkilər dövründə. Gənclər, hətta məmur uşaqları yaşlı məmurlara qarşı birləşmişdilər. Şəxsən mən çalışıram ki, böyüklərə qarşı hörmətsizlik eləməyim. Halbuki bəzilərinə qarşı içimdən keçir. Amma xarakterimə görə eləmirəm.

Qılman İman: Anarın, Elçinin, Vaqif Səmədoğlunun, Vaqif Bayatlının, Zəlimxan Yaqubun, Musa Yaqubun, Ramiz Rövşənin, Məmməd İsmayılın təqdir olunacaq nəyi varsa, onu da demək lazımdır. Məncə, gənclər çox birtərəfli tənqid edirlər.

Xəyal Rza: Onlar artıq tənqid deyil, təhqirdir. Tənqid eləmək olar, amma heç kimin başqasını təhqir etməyə haqqı yoxdur.

Qılman İman: Bu təhqirlər əsasən AYO-çulardan gəlir. Hətta belə bir müqayisə aparılır: Anar və Əkrəm müqayisəsi. Kimin Əkrəmdən xoşu gəlir və AYO-çudursa, mütləq Anarı pisləyəcək. Ədəbiyyata bu cür yanaşmaq olmaz.

Xəyal Rza: Bu gün respublikada kifayət qədər kriminal hadisələr baş verir. Anasını döyən, öldürən, atasını öldürən və sair. Bu yaxınlarda da biri anasını döyə-döyə öldürüb. Bu nədən qaynaqlanır? Əxlaqdan, daxili tərbiyədən. Yaşlı nəslə bu gün hörmətsizliklə yanaşan gənclərin mütləq şəkildə evlərində də bu kimi hadisələr cərəyan edir. Hansısa səviyyəli, şəxsiyyətli bir insanı bu qədər asanlıqla təhqir eləmək onun daxili tərbiyəsindən irəli gəlir.

Əsəd Cahangir: Ən çox narahatlıq doğuran da elə bu “çox asanlıqla” məsələsidir. Elə bil ki bir stəkan su içirlər. Bu, daxili senzorun - vicdanın yoxluğunun göstəricisidir. Özünə hesabat vermək hissi yoxdur.

Elmin Nuri: İndi gənclərin yaşlılara hörmətsizliyi narkoman dozası kimi bir şeyə çevrilib. Narkoman dozanı qəbul eləməsə, ürəyi partladığı kimi, bəziləri də hörmətsizlik eləməsələr ürəkləri partlayacaq.

Xəyal Rza: O təhqir edənlərə üzümü tutub deyirəm: bu qədər qabiliyyətlisənsə, Anarın yerinə niyə iddialı olursan? Get, bir ictimai qurum yarat, onun başqanı ol. Hansısa bir səviyyəyə çat. Sübut elə ki, qabiliyyətlisən.

Qılman İman: AYO-nu yaratdılar.

Xəyal Rza: Yaradıb neylədilər? Bir ildən bir sədr dəyişib nəyə nail olublar? Ortada nə var? Sizi inandırım, ciddi rəqabət yarada bilsələr, dövlət AYO-nu da götürər himayəsinə. Digər QHT-lər kimi. Amma yarada bilmirlər.

Əsəd Cahangir: Söhbət, məncə, əxlaq məsələsindən də o yana keçir. Cavanlardan kimsə qoca yazıçı haqqında «onun başını kəsib, qanını içərəm» yazanda, yaxud dünyasını dəyişən yazıçı haqqında “oturmadığı kol dibi qalmadı” ifadəsini işlədəndə artıq mənəvi terrora yol verir. Əsas o deyil ki, sən nə edirsən, əsas odur ki, sən nə düşünürsən. Çünki sən etdiklərində həmişə və tamamilə azad deyilsən, düşüncə isə artıq tamamilə sənə məxsusdur, sənin suveren daxili ərazindir. Sən etdiyin yox, düşündüyünə adekvatsan.

Xəyal Rza: Məncə, ən pisi erməni kolunun dibində oturmaqdı. Biri üç gün gedib düşmən ölkədə yaşayır, hansısa harsına vurulur, gəlib ona roman həsr eləyir və özünü beynəlxalq səviyyəli yazıçı kimi təqidm edir.

Elşad Ərşadoğlu: Əsəd müəllimlə də, Xəyalla da razıyam. Bu, doğrudan ciddi mənəvi problemdir. Amma imam üçün ağlayanda, gəlin Yezid üçün də ağlayaq. Problemə hərtərəfli baxaq. Bəzi cavanlar elə bilir ki, hər şey bunlardan başlayır, bəzi yaşlılar da elə bilir ki, hər şey bunlarla qurtarır. İkisi də var. Bu münasibətlər biri digərinə qarşılıqlı təsir edir, biri digərini doğurur, şərtləndirir.

Famil Mədət: Çox lakonik və gözəl dedin. Həm də ədalətli. O tərəfin də, bu tərəfin də xoşuna gələcəksən. Bir sözlə, az dedin, təmiz dedin. Bu, sənin öz formuləndir?

Elşad Ərşadoğlu: Yox, mənim formuləm deyil. Amma məncə, bu, əsas deyil. Əsas fikrin müəllifi yox, özüdür. Özümə gəldikdə isə mən aqressiyaya ehtiyac hiss eləmirəm. Çünki hər şeyi sevginin üzərində qurmağa üstünlük verirəm. Mənə elə gəlir ki, pisi də, yaxşını da - hamını sevmək lazımdır. Pisi də sevib yaxşı eləmək olar.

Famil Mədət: Elşad, isalıq eləmə, çarmıxa çəkilərsən (gülür). Bir də ki bu təzə söz deyil, Füzuli bu mövzuda divan bağlayıb, Vaqif Bayatlı isə üç-dörd kitab yazıb.

Elşad Ərşadoğlu: Amma nə Füzuli, nə də Vaqif Bayatlını çarmıxa çəkən olmayıb.

Famil Mədət: Onlar mənəvi əzablar çəkiblər. Bu, çarmıxdan da betərdir.

Elşad Ərşadoğlu: Düzdür, amma bunu nəzərə almayan gərək yaradıcılıqla məşğul olmasın, gedib konfet sexində işləsin.

Əsəd Cahangir: Mövzudan uzaqlaşmaq təhlükəsi var.

Emin Piri: Biz ədəbiyyatla bağlı əsas problemlərə toxunmadıq. Bu gün gənclərin yaratdığı nəsr, poeziya müəyyən dərəcədə inkişaf edir. Amma gənclər arasında ədəbi tənqid, yaxud dramaturgiya inkişaf etmir. Gələcəkdə bu sahədə mütləq problem yaranacaq.

Famil Mədət: Çünki tənqidçi, yaxud dramaturq olmaq üçün sadəcə istedad kifayət etmir. Birincisi hərtərəfli savad, ikincisi isə teatr sənətinin incəliklərinə bələdlik tələb edir.

Əsəd Cahangir: Özü də niyə deyirsən ki, tənqidçi yoxdur, bəs Famil Mədət? Bəyəm onu tənqidçi saymırsan? Yaxud, Şəbnəm Tofiqqqızı. İki dram kitabının müəllifidir. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə Gənc Ədiblər

Məktəbi üzvlərinin AYB-yə qəbulu məsələsi oldu. Əgər tənqidçi və dramaturq problemindən danışırsansa, niyə Famil və Şəbnəmin AYB-yə qəbul olunması barədə təklif irəli sürmədin?

Emin Piri: Çünki hələ bilinmir, onlar gələcəkdə ədəbiyyata davam edəcəklər, yoxsa yox.

Əsəd Cahangir: Emin, sənin də gələcəkdə şeir yazmağa davam edcəyinə heç kəs birmənalı proqnoz verə bilməz. Bu, peyğəmbərlərin işidir. Bizim işimiz ancaq cəhd etməkdir. Bəlkə də onların gələcəyi bizim cəhdlərimizdən asılıdır.

Famil Mədət: Mən özüm barədə danışmaq istəmirəm. Əgər Emin belə düşünürsə, buna da normal yanaşıram. Şəxsi fikri, fərdi gözləntisidir. Amma gözlənilənlər yox, məhz gözlənilməyənlər daha ciddi şeylərdir. Əgər Şəmslə qarşılaşmasaydı, Rumi yaxşı bir mədrəsə müəllimi olaraq qalacaqdı. Əgər Vazehlə rastlaşmasaydı, Mirzə Fətəli uzaqbaşı yaxşı bir axund olacaqdı. Mirzə Cəlillə qarşılaşanda Sabir gülə-bülbülə qəzəllər yazan, artıq 44 yaşlı bir şairiydi və əgər bu görüş olmasaydı, ədəbiyyatımız “Hophopnamə”siz qalacaqdı. Yəni ədəbiyyat bizim planlarımız üzrə yaranmır.

Əsəd Cahangir: Sizcə, müasir Azərbaycan gənc yazarı özünü vətəndaş olmağa borclu sayırmı?

Qılman İman: Gəlin, etiraf eləyək ki, bu hisslər müasir gənclik üçün olduqca yaddır. Hətta hansısa bir gəncin yanında desən ki, Şuşanı, Kəlbəcəri görmək istəyirəm, adamı ələ salar.

Elşad Ərşadoğlu: Təəssüflər olsun ki, bizdə çox vaxt vətənpərvərlik anlayışını bayağılaşdırırlar. Bir çox yazarlar və onların bir çox oxucuları vətənpərvər olmağı saxta pafosla dolu əsərlər yazmaqda görürlər. Halbuki, ehtiyacı olan bir vətən övladına necəsə kömək etmək, onu sevindirmək daha böyük vətənpərvərlikdir, nəinki şəhərin mərkəzində gözəl şəraitli, dəbdəbəli evdə oturub “vətən, sənin dərdin məni öldürür, sənin yolunda

ölərəm, öldürərəm, düşmənə qan udduraram” kimi bəlağətli sözlər yazmaq. Boğazdan yuxarı sözlərlə Vətəni sevmək olmaz, ən azından ona görə ki, ürək boğazdan aşağıda yerləşir.

Emin Piri: Bəli, gənclər vətənpərvərliyin şablon ifadəsindən qaçırlar. Amma bu o demək demək deyil ki, onlar vətənə məhəbbət hissindən məhrumdurlar. Vətənpərvərliyi hətta futbolda rəqib komandaya qalib gələndə də görmək olur.

Famil Mədət: Amma bu vətənpərvərliyin top-top variantıdır.

Emin Piri: Sənin vətənpərvərliyin də gop-gop varinatıdır.

Əsəd Cahangir: Qarşıdan Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin XII qurultayı gəlir. Bir gənc yazar kimi bu qurultaydan nə gözləyirsiniz?

Qılman İman: İnanırıq ki, yeniliklər olacaq, AYB-də islahatlar gedəcək. Xüsusilə də «Ədəbiyyat» qəzetində dəyişikliklər olacaq. İstedadlı və imkansız gənclərin maddi təminatı baxımından daha optimal yollar tapılacaq. Ən istedadlı gənc yazarlar xarici ölkələrə ixtisaslaşma kurslarına göndəriləcək, məsələn, nəsr, poeziya, xüsusilə də ssenari və dram üzrə. İstedadlı gənclərə AYB strukturları və orqanlarında etimad göstəriləcək, vəzifələr həvalə olunacaq. Bütün bunları zamanın yeniləşən ruhu tələb edir.

Emin Piri: Son dövrdə AYB-də mütərəqqi bir ədəbi gənclik platforması həyata keçirilir. Gənclərə müxtəlif mükafat və təqaüdlər verilməsi bunun praktik ifadəsidir. Mən əminəm ki, AYB-nin gənclərə münasibətində qurultay bu istiqamətdə yeni, daha ciddi mərhələnin başlanğıcı olacaq.

Əsəd Cahangir: Deyəsən, yavaş-yavaş qızğın müzakirəmizin sonuna gəlib çatdıq. Müzakirədə iştirakınıza görə hamınıza oxucular adından minnətdarlığımı bildirirəm. Arzu edirəm ki, burda səsləndirdiyiniz arzular həyata keçsin, problemlər arxada qalsın. Və, əlbəttə ki, sizə, sizin timsalınızda bütün gənc yazarlara yaradıcılıq uğurları arzu edirəm.